Skopje na jeden dzień – najważniejsze atrakcje

• Kamienny Most

Kamienny Most to najstarszy zachowany most w Skopje pochodzący z czasów osmańskich i stanowiący do dziś symbol miasta i główny element herbu.

Most został zbudowany został z kamiennych bloków z XV wieku o długości 214 metrów i szerokości 5 metrów. Posiada dwanaście przęseł i łączy współczesne centrum miasta ze starą dzielnicą osmańską (czarsziją) oraz Wielkim Bazarem, na lewym brzegu Wardaru.

Mimo niezwykle prostej konstrukcji mostu wytrzymał on liczne katastrofy naturalne, w tym kilkukrotne powodzie i trzęsienia ziemi.Również z notek historycznych możemy dowiedzieć się, że most w przeszłości pełnił funkcję miejsca straceń. W 1689 stracono tutaj Karposza, przywódcę powstania antytureckiego, ówczesnego słynnego buntownika, a także w 1944 roku zostali rozstrzelani mieszkańcy Skopje podczas okupacji hitlerowskiej…

To piękny most, który łączy dwie różne części miasta: historyczne Stare Miasto i nowoczesną część Skopje. Dlatego zapewne będziemy po nim chodzić kilkukrotnie podczas naszego zwiedzania miasta, tym bardziej że wzdłuż rzeki jest ładny teren, który zachęca do spacerów.

• Stary Bazar (Stara Čaršija)

Moje ulubione miejsce w mieście 🙂

Stary Bazar z racji wielu cennych zabytków architektury, muzeów i licznych sklepików oraz bogatej oferty gastronomicznej jest główną atrakcję turystyczną miasta.

Stara Čaršija to stary bazar w stylu osmańskim. Znajdziesz tu klimatyczne stragany, wielki targ warzywno-owocowy, sklepy i kawiarnie. Oprócz wabiących z daleka rzeczy, jak okulary znanych firm za 5 dolarów, czy nowoczesnych ubrań i sexi bielizny, dostrzeżesz tu także muzułmańskie stroje i przedmioty.Jest to idealne miejsce, gdzie można kupić pamiątki i skosztować tradycyjnych smakołyków oraz zrobić większe zakupy na podróż, czy przywieźć lokalne smakołyki do domu. Ja wyszłam z torbami – bałkański ser, kiełbasa, rakija, owoce, ubrania.

To tętniący życiem stary bazar, który jest największym i najlepiej zachowanym bazarem na Bałkanach a spacerując się po jego uliczkach, poczujesz atmosferę, jaka tu panowała w dawnych czasach.Stary Bazar znajduje się na północnym brzegu rzeki, a jego najważniejsze obiekty to: čaršija – bazar, średniowieczna twierdza (kale) oraz główne meczety.

Z kart historii możemy dowiedzieć się, że Stary Bazar zaczął się formować w XIII wieku, ale to dopiero pod panowaniem osmańskim rozwinął się w pełni jako ośrodek handlu. Od tego momentu przez setki lat był głównym miejscem handlowym i kulturalnym w Skopje.

To właśnie tutaj spotykały się różne kultury, religie i języki. Była to najważniejszą część miasta, gdzie znajdowało się około 30 meczetów, gospody i wiele tureckich zabytków. W czasach swojej największej świetności w XVII wieku mieszkali tu rzemieślnicy i kupcy, wąskie uliczki były wypełnione warsztatami i sklepami, a życie tętniło od rana do wieczora.Architektura Starego Bazaru jest mieszanką stylów osmańskiego, bizantyjskiego i lokalnego macedońskiego. Przeważają tu niskie kamienne budynki z charakterystycznymi ceglanymi dachami, z małymi dziedzińcami i kolorowymi oknami. Również jedną z cech charakterystycznych tego miejsca są wąskie, brukowane uliczki.
Spore wrażenie robią także dwie zachowane łaźnie tureckie i trzy karawanseraje – Kapan An, Suli An i Kurshumli An.

• Plac Macedonii i pomnik Aleksandra Macedońskiego

Plac Macedonii to główny plac w centrum Skopje. Jest to jedno z najważniejszych miejsc spotkań mieszkańców oraz turystów. Plac ten, będący świadkiem burzliwych dziejów miasta, pełni funkcję symbolu jedności narodowej oraz kulturalnej różnorodności.

Jest to największy plac w Macedonii Północnej, który ma całkowitą powierzchnię 18 500 m2. Znajduje się w centralnej części miasta i przecina rzekę Wardar. Odbywają się tutaj wszelkie festiwale bożonarodzeniowe oraz liczne wydarzenia kulturalne i polityczne. Również tutaj została ogłoszona niepodległość kraju od dawnej Jugosławii przez pierwszego prezydenta Macedonii, Kiro Gligorov.Centralnym punktem Placu Macedonii jest monumentalny pomnik Aleksandra Wielkiego. Ten imponujący monument wzniesiony w 2011 roku jest symbolicznym odwołaniem do starożytnej historii Macedonii.

Stojąca na ogromnej kolumnie statua otoczona jest przez liczne fontanny oraz mniejsze pomniki przedstawiające wojowników z armii Aleksandra. Jest to najważniejszy, a zarazem najbardziej kontrowersyjny pomnik w centrum miasta.

To 25-metrowa figura „Wojownika na koniu”, przedstawiająca  Aleksandra Macedońskiego, którego wzrok skierowany jest na wschód słońca. Ale żeby nie denerwować Greków, wojownik występuje oficjalnie bez imienia. Dookoła pomnika, na którym stoi dumna postać, działa fontanna z ośmioma lwami i ośmioma żołnierzami. Pomnik, wykonany z brązu, waży 30 ton i mierzy 14,5 m wysokości.Co do samego placu, to ma on długą historię. Między innymi, po trzęsieniu ziemi w 1963 roku, które zniszczyło dużą część Skopje, plac stał się centralnym punktem odbudowy miasta.

Od tamtej pory był on kilkukrotnie przebudowywany, co jest widoczne w eklektycznej architekturze otaczających go budynków. A w swoim obecnym kształcie jest wynikiem wieloletnich zmian, które miały na celu połączenie tradycji z nowoczesnością. Znajdziesz tu wiele budynków kulturalnych, bankowych i hoteli. Plac Macedonii teraz jest także miejscem spotkań i dobrym punktem orientacyjnym dla każdego. A w czasie weekendu, zobaczysz tu mnóstwo ludzi siedzących dookoła, bawiących się dzieci czy grajków.

• Dom Pamięci Matki Teresy z Kalkuty

To miejsce wyjątkowe upamiętniające życie i działalność jednej z najbardziej znanych postaci w historii współczesnej – Matki Teresy, laureatki Pokojowej Nagrody Nobla.

To muzeum-pomnik poświęcone świętej pochodzącej z Macedonii Północnej jest miejscem refleksji nad jej życiem i niestrudzoną pracą na rzecz najuboższych.

Macedończycy traktują ten dom jako ważny symbol jedności i humanizmu. Regularnie odbywają się tu spotkania, wystawy i konferencje poświęcone problemom społecznym oraz ideom, które przyświecały życiu Matki Teresy.A kim była Matka Teresa?

Urodzona jako Agnes Gonxha Bojaxhiu w Skopje 26 sierpnia 1910 roku, spędziła w tym mieście pierwsze 18 lat swojego życia, zanim zdecydowała się wstąpić do zakonu i poświęcić swoje życie pomocy najuboższym. Jej dom rodzinny znajdował się w pobliżu obecnego Domu Pamięci otwartego w 2009 roku.

Muzeum to powstało na miejscu dawnego rzymskokatolickiego kościoła Najświętszego Serca Jezusowego, gdzie Matka Teresa została ochrzczona. Mimo że oryginalny kościół nie przetrwał trzęsienia ziemi w 1963 roku, miejsce to zyskało nowe życie dzięki powstaniu muzeum-pomnika.Budynek łączy w sobie elementy tradycyjnej architektury macedońskiej z nowoczesnym budownictwem. Na parterze znajduje się nieduża kaplica, a muzeum zawiera zbiór pamiątek po Matce Teresie. Osobiste przedmioty, zdjęcia, dokumenty oraz listy. Również można zobaczyć wierne kopie nagród, które Matka Teresa otrzymała za swoje działania, w tym replikę Pokojowej Nagrody Nobla.

Matka Teresa jest bardzo ważną osobą w Skopje, bowiem na każdym kroku możemy spotkać pomniki czy tablice upamiętniające jej życie.

• Twierdza Skopsko Kale

Twierdza Skopsko Kale to ruiny kamiennej twierdzy z VI wieku z czasów bizantyjskich położonej w najlepszym strategicznym miejscu na wzgórzu nad rzeką Wardar.Z kart historii możemy się dowiedzieć, że w 1660 opisano ją jako  jedną z najpotężniejszych twierdz na Bałkanach. W czasie I wojny światowej na terenie twierdzy znajdował się sztab austro-węgierski. A w okresie międzywojennym teren ten wykorzystywała armia jugosłowiańska – to tu znajdowały się  magazyny wojskowe, przejściowo także sztab jednej z jednostek. W 1963 roku twierdza została poważnie uszkodzona w czasie trzęsienia ziemi, i do tej pory nieodbudowana. Od roku 2006 na terenie twierdzy prowadzone są badania archeologiczne, wskazujące na ślady osadnictwa sięgające neolitu. A jednym z ciekawych odkryć archeologicznych są fundamenty świątyni chrześcijańskiej z XIII w.

Mury obronne, które otaczają szczyt wzgórza, mają długość około 1210 metrów i są wzniesione z kamienia i cegły. Wewnątrz murów twierdzy znajdowały się niegdyś budynki mieszkalne, koszary oraz magazyny. Dziś większość tych budynków jest w ruinie, ale prowadzone są prace archeologiczne, które mają na celu odkrycie i zachowanie pozostałości dawnych struktur.Teraz jest to idealne miejsce na spacer oraz ciekawe miejsce na wzgórzu, z którego rozpościera się fantastyczny widok na miasto i rzekę.

Twierdza otwarta jest codziennie od 07:00 do 18:00 i wstęp jest tutaj bezpłatny.

• Porta Macedonia

Porta Macedonia to łuk triumfalny znajdujący się na placu Pella w Skopje

Łuk poświęcony jest 20-leciu niepodległości Macedonii, a jego zewnętrzna powierzchnia pokryta jest 32 płaskorzeźbami wyrzeźbionymi w marmurze, przedstawiającymi sceny z historii kraju od starożytności po czasy współczesne. Centralnym motywem na porcie jest postać Aleksandra Wielkiego, który w macedońskiej kulturze zajmuje wyjątkowe miejsce jako symbol potęgi i chwały.Łuk ma 21 metrów wysokości i kosztował 4,4 miliona euro. Jego autorką jest Walentina Stefanowska, rzeźbiarka, która wykonała także posąg poświęcony Aleksandrowi Wielkiemu oficjalnie nazwanemu „Wojownikiem na koniu”

Kompleks łuku składa się z kilku pomieszczeń, w jednym z nich znajdziesz sklep z pamiątkami. Jest także winda na dach, z którego będziesz mógł podziwiać centrum miast.

Łuk porta zaprojektowano go tak, aby miał wysokość równą posągowi Aleksandra Wielkiego, wzniesionemu na centralnym placu stolicy latem 2011 roku i by wyglądał majestatycznie jako wejście do centrum miasta. Niestety cała ta budowla została skrytykowana przez mieszkańców za wysokie koszty budowy. A dla niektórych, zamiast zachęcać, niestety odstrasza…

• Millennium Cross

Krzyż Milenijny to 66-metrowy krzyż położony na szczycie góry Wodno w Macedonii Północnej, nad stolicą Skopje. Zbudowany w 2002 roku, jako upamiętnienie 2000 lat chrześcijaństwa w Macedonii.

Jest jednym z najwyższych krzyży na świecie. Przy okazji stał się miejscem turystycznym z najlepszym punktem widokowym, z którego można zobaczyć panoramę stolicy, a także jest miejscem jako najlepszy punkt orientacyjny w okolicy.

Na krzyż można wjechać kolejką i podziwiać miasto z góry.

• Meczet Mustafy Paszy

Najważniejszym zabytkiem Starego Bazaru jest Meczet Mustafy Paszy położony na wzgórzu w sąsiedztwie twierdzy Kale. Jest to miejsce kultu, jak i cenne świadectwo historii tego regionu. Jest także jednym z najlepiej zachowanych budowli muzułmańskich w kraju.

Meczet został zbudowany w 1492 roku z inicjatywy Mustafy Paszy, wysokiego rangą urzędnika Imperium Osmańskiego, który pełnił funkcję wezyra na dworze sułtana Bajazyda II oraz sułtana Selima I.

Charakterystyczną rzeczą widoczną z daleka jest duża kopuła o średnicy około 16 metrów wsparta na czterech filarach oraz wysoki minaret liczący 42 metry.

Meczet można zwiedzać, ale przy wejściu pamiętaj o odpowiednim stroju. Musisz mieć zakryte ramiona, nogi i włosy jeśli chodzi o kobiety. Jeśli nie masz takiego stroju, to przed meczetem można pożyczyć na chwilę abaję i wejść do środka. Pamiętaj także, że jest tu oddzielne miejsce dla kobiet, gdzie można się modlić – galeria dla kobiet, a oddzielne dla mężczyzn. Kobiety i mężczyźni nie mogą się modlić w jednym miejscu.  

W pobliżu meczetu znajduje się sarkofag, gdzie pochowany jest Mustafa Pasza oraz jedna z jego córek – Umi.

• Słabo zachowane ruiny antycznego miasta Skup

Bardzo ciekawe miejsce tuż poza miastem. To piękny akwedukt z widokiem na góry, gdzie do dnia dzisiejszego zachowało się około 370 m muru wspartego na 55 kamiennych łukach.

To miejsce spotkań lokalsów, aczkolwiek trochę zaniedbane, bowiem dookoła można zobaczyć mnóstwo śmieci i butelek po lokalnych napitkach…Akwedukt, wg jednych opinii rzymsko-bizantyński z I wieku n.e., rozbudowany w VI w. n.e. przez Justyniana Wielkiego; wg innych źródeł powstały dopiero w czasach tureckich, ewentualnie z użyciem części starszych konstrukcji.

Ciekawe miejsce do zobaczenia po drodze.

• Cerkwie w Skopje

Co warto wiedzieć, to to, że w Macedonii przeważającą grupą religijną są chrześcijanie, z czego większość stanowią wyznawcy prawosławia. Dlatego Skopje i okolice poszczycić się mogą przepięknymi zabytkowymi cerkwiami, które też warto zobaczyć, jeśli masz więcej czasu.

• Muzułmańskie budowle w Skopje

Przy okazji zwiedzania miasta możemy też zwiedzić muzułmańskie meczety i inne budowle.  Najcenniejszymi muzułmańskimi budynkami w mieście są: Meczet Mustafy Paszy i Meczet Sułtana Murada.

Warto zobaczyć także muzułmańskie mauzolea jak: Mauzoleum Księżniczki Katarzyny, Turbe Ishak Bey (na cześć muzułmańskiego zarządcy Skopja) i Turbe Gazi Baba (zbudowany na cześć XVI-wiecznego tureckiego poety).

• Liczne pomniki w Skopje
  

W samym Skopje znajduje się wiele pomników, od których może rozboleć głowa od samego patrzenia dookoła.

Są to pomniki przedstawiające m.in.: cesarza Justyniana, cara Samuela, św. Cyryla i Metodego, Matki Macedońskiej, Pitu Guli i wielu innych. Duże wrażenie robią monumenty Wojownika Pieszego i Wojownika Konnego, które wzniesione zostały w jednej osi w odległości ok. 500 m od siebie. Monument Wojownika Konnego połączony jest z fontanną, a Pomnik Wojownika Pieszego ma uniesioną prawą rękę, co sprawia wrażenie, jakby pozdrawiał Wojownika Konnego.Niestety większość mieszkańców negatywnie odnosi się do tego rodzaju budowli. Jednym z zarzutów są pomniki na placu macedońskim. Mieszkańcy zarzucali władzom miejskim marnowanie pieniędzy, a rzeźbiarzom wątpliwe zdolności w projektowaniu tychże pomników.

• Kanion Matka

Będąc w Skopje, warto również zwiedzić dalszą okolicę miasta, zwłaszcza że obfituje ona w ciekawe miejsca. Jednym z nich jest Kanion Matka, znajdujący się tuż za miastem, czyli piękny kanion z malowniczym jeziorem.

Niestety u mnie, podczas mojego wyjazdu, nie starczyło już na to czasu, więc trzeba będzie wrócić do Macedonii Północnej jeszcze raz.

Kilka faktów o Skopje:

• Historia Skopje – stolicy Macedonii Północnej

Macedonia Północna ma długą i skomplikowaną historię.

Po I wojnie światowej i upadku Imperium Osmańskiego Macedonia znalazła się w granicach Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców, później przekształconego w Jugosławię. Po II wojnie światowej w 1945 roku, kiedy w ramach nowo utworzonej Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii powstała Socjalistyczna Republika Macedonii, Skopje zostało wybrane na jej stolicę.

Po rozpadzie Jugosławii w roku 1991 Macedonia ogłosiła niepodległość, a Skopje stało się stolicą nowo powstałego państwa – Republiki Macedonii. W 2019 roku po długotrwałym sporze z Grecją dotyczącym nazwy kraju Macedonia zmieniła nazwę na Macedonia Północna, a Skopje zachowało status stolicy.

• Trzęsienie ziemi i odbudowa miasta

Jednym z najważniejszych i najbardziej traumatycznych wydarzeń w historii Skopje było trzęsienie ziemi o magnitudzie 6,1 w skali Richtera, które miało miejsce 26 lipca 1963 roku. Katastrofa ta zniszczyła około 80% budynków w mieście, a ponad 1000 osób zginęło w ruinach…

Po trzęsieniu odbudowa miasta stała się symbolem międzynarodowej solidarności. W odbudowie uczestniczyli architekci i inżynierowie z wielu krajów, którzy starali się przywrócić miasto do życia, ale także nadać mu nowoczesny charakter.

Na szczęście w wyniku tych działań Skopje zyskało nową, modernistyczną tożsamość, którą możemy oglądać dnia dzisiejszego.

• Projekt Skopje 2014

W XXI wieku miasto przeszło kolejną metamorfozę, tym razem za sprawą kontrowersyjnego projektu „Skopje 2014”. Rozpoczęty w 2010 roku projekt miał na celu nadanie miastu bardziej monumentalnego i reprezentacyjnego charakteru, podkreślając jego tożsamość narodową.

W jego ramach zrealizowano budowę licznych pomników, mostów, muzeów oraz budynków w stylu neoklasycystycznym i barokowym. Projekt zakładał budowę około 50 pomników.

Niestety projekt miał mnóstwo przeciwników i był szeroko krytykowany zarówno w kraju, jak i za granicą. Głównie ze względu na koszty – ponad 600 milionów euro oraz za jego estetykę.

Krytycy zarzucali mu sztuczność, historyczne manipulacje i nieadekwatność do potrzeb miasta, które borykało się z problemami infrastrukturalnymi i społecznymi. Bowiem w kraju, gdzie poziom bezrobocia jest wysoki, wydatki w wysokości ponad 600 mln euro na promowanie macedońskiej tożsamości i budowanie kilkudziesięciu  pomników wzbudziło wiele kontrowersji.

Nie byłoby w tym nic złego, gdyby Macedonia Północna była bogatym krajem i mogłaby sobie pozwolić na tego typu wydatki, ale tak nie jest.

Niektórzy twierdzili nawet, że taka ilość pomników, zamiast zachęcać turystów do odwiedzin miasta, może zniechęcić. A niektórzy lokalsi nawet sami żartują, że ilość pomników jest większa niż ilość drzew w mieście.Jaka jest prawda?

Musisz sam odwiedzić Skopje i się przekonać 🙂

Jak dla mnie w samym mieście, a szczególnie w centrum, jest taka ogromna ilość pomników, dziwnych budynków, fontann i kiczowatych obiektów, że głowa boli od samego patrzenia.

Ale właśnie może taki jest urok Skopje, że przenosimy się w inny świat wielkich bohaterów narodowych.